Cami Karoları (20×20 Çini Karolar)
- Yavuz Sultan Selim Cami
- İznik Yeşil Cami
- Edirne Şah Melek Paşa Cami gibi örnekler bu ifadenin bir kanıtı olarak sunulabilir.
Çini Karolar Nasıl Üretilir?
Çini sanatı binlerce yıldır yerini koruyabilmiş nadide sanatlardandır. Özellikle el yapımı olmasıyla öne çıkan karoların yapımı bir hayli zahmetlidir. Aynı zamanda bu alanda günümüzde seri üretim de yapılabilmektedir. Bu durumda cami karoları (20×20 çini karolar) üretimi kadar farklı seçeneklerde de üretimler elde edilmektedir. Her iki durumda da doğal malzemeler kullanıldığı için kalite anlamında bir fark oluşmamaktadır. Karoların yapım aşamasını ise şöyle sıralandırabiliriz.
Tebeşir, kum ve kaolen gibi maddelerin karışımından oluşan bir hamur hazırlanır ve talebe göre şekillendirilir.- Verilen şeklin kuruması için bir süre bekletilir. Çini karo bisküvi gibi farklı boyutlarda şekil verilebilir.
- Bekleme aşaması tamamlandıktan sonra astarlama işlemine geçilir. Bu aşamadan sonra hamur beyaz bir renk alır.
- Daha sonra hamur fırınlanır ve bir gün boyunca burada yüksek ısıda pişer.
- Pişen levhanın üzerine desen iğne yardımıyla işlenir. Boyaması tamamlanır.
- Bu noktada çizilen motifler ve çini karo desenleri ortam ile uyumlu olmalıdır.
- Ayrıca cami gibi alanlarda genel olarak mavi, yeşil veya turkuaz tonları tercih edilerek renklendirme işlemi tamamlanır.
- Boyama işleminin tamamlanmasının ardından ikinci kez fırınlanır ve soğumaya bırakılır.
- Bu işlemler tamamlanınca yerleştirme işlemine geçilir.
Kütahya Çinisi Cami Karoları (20×20 Çini Karolar)
Osmanlı Devleti Dönemi’nde çinicilik anlayışı bir Kütahya çinisi ve İznik çinisi olarak iki farklı türde hayat bulmuştur. Özellikle 14. yüzyıl ile birlikte Kütahya çinisi de gelişmeye başlamıştır. İznik çinisi ise daha erken dönemlere ait bir türdür. Hatta köken olarak bakıldığında ilk medeniyetlerden olan Friglere kadar bu sanatın icra edildiğini söylemek mümkündür. Osmanlı dönemlerinde saraydan gelen çini talebini karşılamak adına açılan atölyelerde el emeğiyle çok özel süslemeler yapılmıştır. Zaman içinde özellikle 18. yüzyıl ile birlikte İznik’te çinicilik kültürü kaybolmuştur. Ancak Kütahya’da bu süsleme alanı hala varlığını sürdürmektedir. Günümüzde üretilen çoğu cami karoları (20 x20 çini karolar) Kütahya ilinde üretilir. Ayrıca zaman içinde çini kullanım alanı da genişlemiştir. Birçok alanda 20*20 çini seramik gibi cami çinisi dışında farklı boyutlarda üretilen ürünlerle karşılaşabilirsiniz. Aşağıdaki tablodan hangi alanlarda kullanıldığını görebilirsiniz.
| Çini Sanatının Kullanıldığı Alanlar | ||||
| Mimber | Müezzinlik | Kürsü | Kemerler | Sütünceler |
| Şadırvan | Duvar görüntüleri | Arap mimarisi | Kenar surları | Karolar |
| Panolar | Çeşme | Hamam | Mimari yapılar | Pencere üstü panolar |
Cami Çinisi ve Tercih Edilme Nedenleri
Geçmiş dönemlerden günümüze kadar ulaşan bir kültürel miras olan çini özellikle cami karoları (20×20 çini karolar) gibi farklı alanlarda göz alıcı desenleriyle ön plana çıkmaktadır. Cami çinisi sanatı söz konusu olduğunda ise akla ilk gelmesi gereken il şüphesiz ki Kütahya’dır. Kütahya çinileri özellikleri hakkında ise şunları söylemek mümkündür.- Cam ve seramik malzemelerin yüksek ısıda işlenmesiyle elde edilen levhalar son derece dayanıklıdır.
- Levhalar elde edilirken kullanılan malzemenin kalitesi sayesinde yazın serin kışın ılık tutan bir yapı meydana gelir. Yani bir anlamda ısı yalıtım işlevi görür.
- Cami çinisi sanatı sır tabakası sayesinde sesin homojen bir şekilde dağılmasına olanak sağlar.
- İşlemelerde kullanılan desenler ortamın daha geniş ve ferah görünmesini sağlar.
- Su ve neme karşı dayanıklıdır.
- Bakımı ve temizliği kolayca yapılır.
- Ürünler TSE maddelerine uygun olarak üretilir.
Çini Sanatının Tarihi
Günümüzde kullanım alanı oldukça yaygınlaşmış olan çini sanatı birçok alanda karşımıza çıkmaktadır. Vazo, sürahi veya tabaklara işlenen modeller ile evlerimize de konuk ettiğimiz bu sanat Türk İslam tarihi açısından Karahanlılara kadar dayanıyor. Canlı renkler kullanarak oluşturulan ürünler, cami çinisi olarak yoğun bir şekilde kullanılsa da günümüzde türlü ortamların ve evlerin dekorasyonu esnasında da yerlerini alıyor. 10×10 karo çini desenleri gibi boyutlarda birçok farklı hediyelik eşya üretimi yapılıyor.
Karahanlılar ile çini sanatı ile tanışan Türkler bu dönemden sonra bu sanat dalını geliştirmeye devam etmiştir. Öyle ki çini sanatı en parlak zamanını Osmanlı devleti döneminde yaşamıştır. Bu dönemde önce de gerek Büyük Selçuklu Devletinin gerekse Anadolu Selçuklu Devletinin, hakimiyet altına almış olduğu yerlerde bu sanat icra edilmiştir. O dönemden kalan medrese, cami karoları (20×20 çini karolar), saray gibi eserleri incelediğinize inşasında Selçuklu çini desenleri görebilirsiniz. Böylece çini sanatının kullanıldığına ulaşabilirsiniz.