Çini, geçmişi ile oldukça eskiye dayanan süsleme sanatlarından biridir. İlk Müslüman Türk Devleti Karahanlılar döneminde kullanılmaya başlanmıştır. Eski dönemlerde “Kaşi” ismiyle de bilinmektedir. 1000 yıldan uzun süredir geçmişi bulunan kaşi sanatının en parlak dönemi Osmanlı zamanında olmuştur.

Cam, seramik, fayans gibi materyallerin bir araya gelerek su geçirmez yapısı ile levha oluşturulması ve süslenmesi sanatıdır. En önemli özelliği bir yüzünün sırlı ve parlak, diğer yüzünün düz olmasıdır. Günümüzde en güzel örneklerine cami kaşi sanatında rastlayabilirsiniz. Peki cami çini sanatı nasıl olmalıdır? Taşıması gereken özellikler nelerdir?

Çini Sanatı Nedir? Kaşi (Çini) Sanatının Türk Kültüründeki Yeri Nedir?

Kaşi sanatı seramik, fayans gibi su geçirmez materyallerin yüksek fırınlama tekniğine uygun şekilde süslenmesi sanatıdır. Günümüzde ev dekorasyonundan cami mimarisine kadar hemen her alanda kullanılmaktadır. Özellikle Türk çini sanatı bugün hala varlığını gösteren cami mimarisinde kullanılmaktadır. Peki bu sanatın Türk kültüründeki yeri nasıldır?

Türk Kaşi Sanatı Etkileri
Mimari Süsleme	Özellikle Osmanlı Dönemi’nde mimari yapılarda büyük etken olmuştur. Cami, saray, türbe, han, hamam gibi yapılarda Kütahya ve İznik çini sanatı örneklerine rastlayabilirsiniz.
El Sanatı Dekoratif Eşyalar	Dekoratif ve el sanatı eşyalarda fazlasıyla yer almaktadır. Vazo, tabak, kase, çay takımı vb. ile hâlâ günümüzde müze ve evlerde varlığını korumaktadır.
Kültürel Mirasın Korunması	Türk kaşi sanatı kültürün bir parçası ve yansımasıdır. Ünlü çini sanatçıları, geleneksel teknik ve motifleri gelecek nesillere aktarmışlardır. Günümüzde hobi ve ticari amaçlı varlığını sürdürmektedir.
Estetik Değer	Kendine özgü desenleri, canlı renkleri, muazzam hat sanatı işçiliği ile Türk kaşi sanatı dünyada tanınan bir kültür haline gelmiştir. Bu sanat Türk estetiğinin yansımasıdır.
Kültürel Kimlik Tanıtımı	Bu sanat dalı Türk kültürünün tanıtımında önemli rol oynamıştır. Özellikle turizm sektöründe popüler cazibe haline gelmiştir.

Kütahya Çini Tarihi

Osmanlı Dönemi kaşi sanatı anlayışının yansıması olan Kütahya süsleme sanatı, 14. yüzyıl ile beraber gelişme göstermiştir. Payitahttan gelen kaşi isteği üzerine açılan atölyeler sayesinde bu sanat dalında süslemeler yapılmıştır. İznik’te 18. yüzyıl ile beraber kaybolan sanat, Kütahya’da varlığını sürdürmeyi başarmıştır. Özellikle cami mimarisi içinde eşsiz tasarımların yansıması olarak devam etmektedir.

Cami Çini Sanatı Nedir? Neden Tercih Edilir?

Türk kültürü ile bağdaşan bu sanat dalının özellikle 15. ve 16. yüzyıllarda ne kadar gelişme gösterdiğine şahit olabilirsiniz. Hala günümüzde Kütahya Çini Yapı Tasarım olarak cami mimarisinde gösterişli ve benzersiz işçilikteki ürünlerimiz ile bu sanatın varlığını sürdürmekteyiz.

Cami kaşi sanatı Türk – İslam anlayışının bir yansımasıdır. Özellikle Osmanlı zamanında görkemli yapılar olan camilerin tasarımının daha da kusursuz olması için kullanılmıştır. Estetik yanında camilerin uzun yıllar varlıklarını koruması için de bu sanat dalı önemli özelliklere sahiptir. Bu bağlamdaki ilk örnekleri şöyledir;

• Yavuz Sultan Selim Cami
• İznik Yeşil Cami
• Edirne Muradiye Cami
• Bursa Yeşil Cami
• Edirne Şah Melek Paşa Camii

Cami Çini Sanatı Nasıl Olmalıdır?

Cami mimarisi büyük ve görkemli yapılar olarak, bu sanatın geçmişten günümüze kadar en güzel yansımalarını sergileyecek özelliklere sahiptir. Peki cami mimarisinde yapılacak olan kaşi sanatı özellikleri nasıl olmalıdır?

• Su, nem, güneş gibi dış hava şartlarından etkilenmeyecek kalitedeki malzeme kullanımı
• Geleneksel ve modern kültürün birleşimi ile yeni nesil kaşi sanatını takip eden tasarımlar
• Seramik, fayans, karo gibi yüksek ateşte fırınlama tekniğiyle sağlam ve dayanıklı süsleme sanatı
• Özellikle cami mimarisi alanında duvarlarda ayetli ve hat sanatı çalışmalarına, yer karolarında ise daha geometrik şekillere yer verme
• Uzun yıllar dayanıklı olup renk ve desen değişimine uğramama
• Cami mimarisi içinde her bölüm için farklı motif ve desen kullanımı
• Cami mimarisi dış cephede daha dayanıklı olan seramik karoların kullanımı
• Kullanılan motiflerin anlamlı olması
• Ustalık ve ince işçilik gerektiren emek
• TSE standartlarına uygun malzeme kullanımı
• Bölüme uygun ve bakım noktasında kolay temizlenebilen levhaların yapılması
• Birbirinden farklı kaşi tekniğinin kullanılması gibi özelliklere sahip olmalıdır.

İşte bu özelliklere sahip cami mimarisi için, bölümlere uygun süsleme sanatında Kütahya Çini Yapı Tasarım olarak hizmet seçeneklerimiz şöyledir?

1 – Kürsü Çini Sanatı

Kürsü asıl haliyle “Arapça Kürsi” şeklinde olup, cami ve medreselerde vaaz vermek ve ders için merdivenlerden çıkılan bölümler biridir. Göz önündeki bu bölümün kaşi sanatından esintiler taşıması kaçınılmazdır. Genellikle kürsü sanatında kullanılan motif ve desenler şöyledir;

• Ayetli panolar
• Hat sanatı
• Dini motifler
• Geometrik desenler
• İslami çiçek motifleri

2 – Mimber Çini Süsleme Sanatı

Mimber süsleme sanatında geleneksel çini sanatı ile modernizmin birleşimi olan tekniklere, desen ve motiflere yer verilmektedir. Amaç dini ve estetik görünüm yanında işlevsel kullanımı ile dayanıklılıktır. Bu alanda kaşi sanatı örneklerine şu şekilde rastlayabilirsiniz;

• Ayetli panolar
• Tezhip sanatı
• Hat sanatı
• Geometrik desenler ile iç içe geçmiş dini motifler
• Şekilli karolar

3 – Mihrap Çini Süsleme Sanatı

Mihrap süsleme, oyuk şekilli cami kıble duvarının iç ve dış süslemesidir. Bu bölüm daha çok çiçek desenli ve geometrik şekilli sağlam karoların ulama tekniği ile yapıştırılması esasına dayanır. Ayrıca gösterişli ayetli panolar ile de dikkat bu yöne çekilebilir. Tercih edeceğiniz mihrap süsleme sanatı hem estetik hem de işlevsel kullanıma uygundur.

4 – Müezzinlik

Müezzinlik camilerde ezan okunan yerdir. Cami mimarisi içinde eşsiz tasarımlarıyla göz dolduracak süsleme sanatı esintilerine yer verilebilir. Bu alanda yine aynı şekilde geometrik desenler, çiçek motifleri, dinî ve İslâmî motif ve desenler, hat yazıları, tezhip sanatı vb. çalışmalar yapılabilir.  Bu alan başta olmak üzere cami mimarisi içinde yapılan kaşi sanatı özellikleri nelerdir?

• Motifler ve desenler Osmanlı ve Selçuklu mimarisi esintilerini taşımaktadır.
• Genellikle bu alanda seramik karo levhalar üzerine işlenen figürler, uzun yıllar boyu dayanıklı yapısıyla dikkat çeker.
• Kullanılan karo taş levhalar ile ezan sesi homojen şekilde her alana eşit dağılır.
• Yüzeylerde uygulanan sır tekniği parlak ve gösterişli olmasının yanında küf, bakteri, su, nem oluşumuna engel olur.
• Uzun yıllar sonrasında dahi renk ve desen kaybı yaşanmaz.
• Kullanılan karolar ısı yalıtımı özelliklidir.
• Kütahya Çini Yapı Tasarım olarak ürünlerimiz TSE standartlarına göre üretilmektedir.
• Bakımı ve temizliği konforlu seramik levhalar kullanılır.
• Özel tasarım işçilik ve ustalıkla titizlikle hazırlanır.

5 – Duvar Görüntüleri

Cami iç mimarisi içinde en göze çarpan alan duvarlardır. Duvar görüntülerinde süsleme sanatının en ince noktalarına ve naifliğine rastlayabilirsiniz. Duvarlarda genellikle ayetli panolar, karo levha üstüne hat çalışması, tezhip çalışması, geometrik yıldız desenleri, çiçek motifleri kullanılır.

Bu alanda özellikle ısı yalıtımı olan karo ve dayanıklı seramik levhalardan yardım alınır. Kullanımı ve bakımı kolay suya dayanıklı bu levhalarda Arap mimarisi esintilerine de rastlayabilirsiniz. Diğer yandan kullanılan karo levhalar ortamı olduğundan daha geniş ve ferah göstermektedir.

6 – Sütunceler ve Kemer Çini Sanatı

Cami mimarisinde sütunlarda ve bordürlerde kullanılan kaşi süsleme sanatıdır. Bu alanlarda daha çok renkli el dekoru sütunce bordür desenleri ve motifleri tercih edilir. Kırmızı, mavi, turkuaz, beyaz, zümrüt yeşili gibi tonlar ile ortama canlılık ve yüksek enerji katılır.

Ayrıca en çok tercih edilen motifler çiçek desenli olanlardır. Her birinin İslami olarak ayrı anlamı bulunur. Bunlar;

Model	Anlamı
Gül	Hz. Muhammed’i temsil etmektedir.
Lale	Arapça “Allah” lafzını temsil eder. Sembol olarak Osmanlı sancağını andırıp, Allah’ın birliğini temsil eder.
Karanfil	İslam’da yenilenmek ve arınmak demektir.
Hayat Ağacı	Dünya ile cennet arasındaki ilişkiyi temsil eder.
Selvi	Ahireti ve tevhid inancını temsil eder.

7 – Şadırvan Mimarisi

Cami avlusu içinde abdest alınan yerdir. Havuz çevresinde bulunan musluk ve ortasında fıskiyeden su akan kubbeli yerdir. Cami dış mimari yapısında da süsleme sanatı çok gelişme göstermiştir.

Bu alanlar cami dışında yer aldığı için daha sağlam ve dayanıklı olan seramik karolardan destek alınır. Özellikle su, neme karşı bakteri ve küf oluşumuna engel olan karolar, burada işlevsel görev unsuru olurlar.

8 – Yer Karoları

Yer karoları cami iç mimarisinde tercih edilen sağlam ve dayanıklı seramik levhalardır. Bu alanlarda daha çok şekilli ve ölçülü karolar kullanılır. Zemin tasarımları baskıya en çok dayanan modellerdir. Genellikle toz boya, silis kumu, kuvars gibi dayanıklı malzemelerden yapılmaktadır.

İlk örneklerine 19. yüzyıl Fransa’sında rastlanan yer karoları, günümüzde cami yapılarında kullanılmaktadır. Yer kadrolarında özellikle cami içinde ayetlerden ziyade, daha modern geometrik şekiller tercih edilmektedir. Desenler Arap ve Türk mimarisi esintileri taşımaktadır. Kullanılan desenler ve ölçüler şöyledir;

Desenler	Ölçüler
Balık Pulu	20×20
Yıldız Desenli	20×25
Çiçek Motifli	25×33
Geometrik Modern Desenli	25×40
Renkli karolar (Gold, gümüş, yeşil, kırmızı..)	22,50×50

9 – Eşsiz Tasarımlı Panolar

Panolar daha uzun ve gösterişli levhalardır. Özellikle düz alanlarda tablo olarak tek kullanılabildiği gibi cami mimarisi içinde duvar kaplaması olarak da tercih edilebilir. Birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlar;

• Ayetli Panolar: Daha çok üzerinde ayetlerin yer aldığı ve dini amaç hedeflenen ortamlara uygundur. “Ayetel Kürsi” en güzel örneğidir.
• Numaralı Panolar: Üzerinde bulunan numaralar ile genellikle duvar karoları olarak kullanılmaktadır. Numaraya göre ulama tekniği yapılır.
• Özel Panolar: İsteğe uygun şekilde hat çalışması, tezhip sanatı, ayet yazıları, modern geometrik desenler ile İslami motiflerin yer aldığı özel çalışmalardır. Bölüme uygun şekilde süsleme yapılır.

Sıkça Sorulan Sorular

Cami çini mimarisi, hem estetik hem de dayanıklı süsleme sanatının esintilerini taşıyacak görkemdedir. Kütahya Çini Yapı Tasarım bünyemizdeki kaliteli malzemeler ile geleneksel ve modern dokunun birleşimini cami bölümlerinde yapılan desen ve motifler ile görebilirsiniz. Ayrıca bu konuda merak ettikleriniz için aşağıdaki sorulara göz atın.

1 – Cami Mimarisi Kütahya Çini Sanatı Fiyatları Nasıldır?

Cami mimarisi iç ve dış alanlarında kullanılan çini süsleme sanatı fiyatları malzeme kalitesine, ölçüye, modele, tasarıma, işçiliğe, üretim maliyetlerine göre değişiklik arz etmektedir. Bu noktada kaliteye en uygun modeller ve ayrıcalıklı fiyat çözümleri için Kütahya Çini Yapı Tasarım olarak hizmet vermekteyiz.

2 – Çini Süsleme Sanatı Teknikleri Nelerdir?

Çini süsleme sanatı teknikleri sır üstü, sır altı, mozaik, minai, lüster, perdah tekniğidir. Perdah tekniği özellikle son dönem modern çini alanında kullanılan gümüş ve altın tozu ile yapılan tekniklerdendir.

3 – Çini Ustalık Gerektirir mi?

Çini sanatı incelik ve ustalık gerektiren işlerden biridir. Hamurun hazırlanmasından karoların süslenmesine kadar her alanda uzmanlaşmış kişilerin ihtiyacına uygun şekilde tasarlanır. Özellikle cami gibi büyük mimari yapılarda kusursuz tasarımlar için ustalık gerekmektedir.